آنالیز فیتوشیمیایی و بررسی فعالیت‌های بیولوژیکی اسانس و عصاره گیاه گوش‌ بره ‌طناز

مقدمه: جنس گوش بره متعلق به خانواده نعناییان (Lamiaceae) است. حدود 10 گونه از این جنس در بین بیش از 100 گونه آن بومی ایران هستند. Phlomis rigida Labill. ، بر اساس مطالعات می‌تواند به عنوان عامل ضدمیکروبی، ضدالتهاب، التیام‌دهنده زخم و آنتی‌اکسیدان در تحقیقات دارویی استفاده شود. هدف: هدف از این مطالعه بررسی ترکیبات موجود در اسانس و عصاره برگ و گل و همچنین بررسی فعالیت ضداکسیدانی، ضدباکتریایی و سمیت سلولی این گیاه در ایران می‌باشد. روش بررسی: با استفاده از کروماتوگرافی گازی - اسپکتروسکوپی جرمی اسانس برگ و گل به منظور ارزیابی ترکیبات موجود در اسانس ارزیابی شد. خاصیت ضداکسیدانی عصاره و اسانس برگ و گل گیاه با استفاده از روش DPPH مورد مطالعه قرار گرفت. خاصیت ضدباکتریایی عصاره و اسانس برگ و گل گیاه با استفاده از روش غلظت بازدارنده حداقل بر روی چند نوع ضدباکتریایی مختلف ارزیابی شد. خاصیت سمیت سلولی عصاره و اسانس برگ و گل گیاه توسط آزمون میگوی آب شور مورد سنجش قرار گرفت. همچنین اثرات بازدارنده رشد سلولی عصاره‌های متانولی برگ و گل گیاه با غلظت‌های مختلف بر روی سلول‌های 7-MCF ، MDBK ،29-HT و 549-A انجام گرفت. نتایج: تجزیه و تحلیل اسانس گیاه منجر به شناسایی 34 ترکیب شده که ترکیبات عمده آن به ترتیب بتا- اوسیمن (25/6%)، ایزوبورنیل استات (16/6%)، ترانس- وربنول (12/6%) و آلفا- پینن (7/6%) بودند. بررسی عصاره متانولی برگ گیاه منجر به جداسازی و شناسایی ترکیبات لوتئولین، لوتئولین 7-او-گلیکوزید و رزمارینیک اسید شد. همچنین بررسی‌های انجام گرفته بر روی اسانس گل گیاه نشان داد که گیاه خواص ضدباکتریایی با هاله عدم رشد 16 میلی‌متر بر روی باکتری پروتئوس ولگاریس دارد. نتیجه‌گیری: نتایج این مطالعه نشان داد که اثر ضد باکتریایی اسانس P. rigida می‌تواند به دلیل وجود مونوترپن‌های آن باشد.